Αθήνα

Μετά την Πόλη, που ήταν αδιάλειπτα κατοικημένη κοντά 2000 χρόνια, η Αθήνα, την οποία είχα επισκεφθεί ελάχιστα ως τότε, φάνταζε στα μάτια μου σαν μία μεγάλη κωμόπολη, με τα θαυμάσια μουσεία, τα αρχαία, τις υπέροχες παραλίες της… Ευτυχώς στη θητεία της Μελίνας Μερκούρη, όταν γιορτάστηκε η Αθήνα ως πολιτιστική πρωτεύουσα, παρουσιάστηκαν εκθέσεις, δείγματα εργασίας παγκοσμίως γνωστών θεατρικών σκηνοθετών του Peter Stein, του Peter Brook, της Ariane Mnouchkine, του Giorgio Strehler, του Bob Wilson και επιτέλους αγαλλίασε η ψυχή μου… άλλωστε τις παραστάσεις αυτές είχα τη μεγάλη τύχη να τις παρακολουθήσω στις αρχές του 1970 στο Παρίσι.
Στην Αθήνα ξεκίνησα εκ του μηδενός… Τη δεκαετία του ’80, πριν την ερευνητική εργασία μου για τις γεύσεις, συνέχισε να μ’ενδιαφέρει αδιάλειπτα το θεατρικό κοστούμι, οι μάσκες και τα αξεσουάρ. Δυστυχώς οι πόρτες ήταν κλειστές για αυτήν που μετοίκησε από την Πόλη, αν ερχόταν από το Παρίσι θα ήταν όλες διάπλατα ανοιχτές… Μια μικρή συνεργασία με μάσκες κι ένα μπατίκ σκηνικό έκανα το 1983 για την παράσταση «H Aλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων» του Lewis Carroll, στο Λαϊκό Πειραματικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Νίκου Καμτσή. Το 1984 σε μια διήμερη γιορτινή εκδήλωση του ινστιτούτου Goethe Αθηνών μαζί με μία ομάδα παιδιών του δημοτικού για ένα παιδικό παραμύθι, τους δίδαξα να φτιάξουμε τις μάσκες του έργου, το οποίο παρουσίασαν φορώντας μόνο μάσκες.

Το ότι στις αποσκευές μου από την Πόλη είχα ειδικές μελέτες για τα Οθωμανικά υφάσματα, τα κεντήματα, τα υφαντά και τα σταμπωτά, αποτέλεσε την αφετηρία για τη μελλοντική μου επαγγελματική πορεία.
Το 1987-1988 πρώτα στο πολιτιστικό κέντρο «Πανόραμα» στο Κολωνάκι έκανα την έκθεση για τις σταμπωτές μαντήλες από τα εργαστήρια του Βοσπόρου μαζί με έναν κατάλογο, είχε μεγάλη επιτυχία και με κάλεσε ο δήμος Αθηναίων να παρουσιάσω την έκθεση μαζί με δύο διαλέξεις που οργάνωσα στο Πνευματικό Κέντρο του δήμου.

Το 1991 οργάνωσα μία μεγάλη έκθεση για την υφαντουργία και τα μεταξωτά της Προύσας στο Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Για να ολοκληρωθεί η έκθεση «400 χρόνια Μεταξωτά της Προύσας» επέλεξα από το Μουσείο Μπενάκη, 6 μεταξωτά καφτάνια σουλτάνων 16ου και 17ου αιώνα, όπως επίσης κι ένα ιερατικό σκέπασμα μεταξωτό από το Εβραϊκό Μουσείο, με κεντήματα και αντικείμενα από τη δική μου συλλογή. Ταυτόχρονα έγραψα ένα βιβλίο που παρουσίαζε τέσσερις αιώνες για τη μεταξουργία της Προύσας και ένα συμπόσιο, είχε προγραμματιστεί για 2 μήνες, κράτησε ενάμιση χρόνο και είχε τεράστια επιτυχία.

Ταυτόχρονα συνεργάστηκα από τα μέσα του 1990 ως τις μέρες μας σε ντοκιμαντέρ και σε ταινίες ως καλλιτεχνική υπεύθυνη για την Πόλη και τη Μικρά Ασία. Αποτέλεσμα του ερευνητικού μου έργου προέκυψε «Η Βοσπορίς», μία μη κερδοσκοπική εταιρεία για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την οποία στηρίζαμε εγώ και ο σύντροφός μου όσο ζούσε.
Στην Αθήνα, τη δεκαετία του 1990 για πρώτη φορά αισθάνθηκα την ανάγκη να γράψω βιβλίο μαγειρικής. Ποτέ ως τότε δεν είχα ξεφυλλίσει κανένα… Ίσως κάποια φαγητά που τα πρωτοείδα εδώ ήταν διαφοροποιημένα από την αρχική τους συνταγή. Τη σκορδαλιά, τη γνωστή αλιάδα, που αποτελείται από λίγο μπαγιάτικο ψωμί, πολτοποιημένο σκόρδο, καρύδι ή αμύγδαλο και λάδι –ακόμα και φιστίκι Αιγίνης που καθιερώθηκε από μενα- τη συνάντησα στην Ελλάδα με πουρέ πατάτας, πολτοποιημένο σκόρδο και λάδι. Ο περίφημος μουσακάς -έφτασε τον 11ο αιώνα, από την Περσία ως λαϊκό φαγητό- και μαγειρεύεται με μελιτζάνα ή κολοκύθι ή πατάτα ή λάχανο ή πράσο κ.ά. με κρεμμύδι και κιμά. Στην Αθήνα τον συνάντησα εξευρωπαϊσμένο, στη βάση φέτες πατάτας, μελιτζάνας και κιμά τσιγαρισμένο με κρεμμύδι και από πάνω 5-6 εκατοστά ωραιότατη μπεσαμέλ με τυρί, νοστιμότατο και χορταστικότατο και για τους Έλληνες και για τους ξένους, όχι όμως ο μουσακάς που μαγειρεύεται στην αρχική του μορφή σε όλη την Ανατολή, με λαχανικά, κιμά και κρεμμύδι.

Είμαι πολύ περήφανη που ολοκλήρωσα την έρευνα-μελέτη που ξεκίνησε ο σύντροφος μου Γιώργος Μπόζης για τους Έλληνες Κινηματογραφιστές της Πόλης και εκδόθηκε μετά τον θάνατο του στα ελληνικά και στα τουρκικά από εμένα.
Πρέπει να επισημάνω ότι όλες οι εργασίες που έχω κάνει ως τώρα χρειάζονται έναν κύκλο έρευνας τον οποίο κάθε φορά ξεκινώ με μεγάλη χαρά… θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που ασχολούμαι με πράγματα που δεν ήθελα με τίποτα να ξεχαστούν. Δεν είμαι σίγουρη κατά πόσο ενδιαφέρεται η Πολιτεία για τη διάσωση της μνήμης, ακόμα έστω και για την καταγραφή του γευστικού πολιτισμού εκτός όλων των άλλων. Δεν υπάρχει επίσης και κάποιος φορέας που καταγράφει το γευστικό πολιτισμό, θα το γνώριζα ή θα με είχε εντοπίσει…